1828-1878
Milica Stojadinović Srpkinja
KNJIŽEVNICA
Vrdnička vila
Nikada se pre u istoriji Srbije jedna žena nije bavila isključivo pisanjem, te će Milica, pored nadaleko čuvene lepote, ostati zapamćena kao prva prava srpska pesnikinja.
Kao darovito dete seoskog popa u Vrdniku prve pesme objavljuje već sa 13 godina u Serbskom narodnom listu. Samouka u italijanskom i francuskom, govorila je i nemački i, verovatno, slovački jezik, što joj omogućava da se dopisuje sa brojnim umnim ljudima svog vremena. Zbog bolesti često prekida školovanje. Lepotica snenog pogleda i Vrdnička vila, kako su je zvali, ostaće neudata i posvetiće se porodici, srpstvu i poeziji.
Pored pisanja predano prikuplja narodnu građu i blisko sarađuje sa Vukom Karadžićem, koji je od milja zove „moja kći iz Fruške“. Značajno doprinosi izradi Srpskog rječnika kao i bogatom opusu narodnih umotvorina koje je Vuk objavljivao. Bila je štićenica kneza Mihaila i toliko vatrena patriotkinja da se potpisivala kao „Srpkinja“.
Duboko emotivan doživljaj srpskog nacionalnog bića opredeljuje Milicin književni opus skoro u potpunosti kao rodoljubiv, sa tek ponekim izletom u intimnu sferu. Njeni tekstovi o dešavanjima na beogradskim barikadama burne 1848. objavljeni su u Peštanskom dnevniku, učiniće je prvom srpskom ratnom dopisnicom.
Odluka da se isključivo bavi pisanjem i srpskim kulturnim nasleđem temeljno je odredila njenu sudbinu, osudivši je na život u siromaštvu, oskudici i samoći.
Poslednje godine svog života provešće u Beogradu, u krajnjoj bedi, zaboravljena od svih, usamljena i skoro na ulici. Svi koji su bili njena intelektualna i finansijska podrška, a pre svega knez Mihajlo Obrenović, otišli su pre nje. Sama i zaboravljena umire u 50-oj godini života. Sahranjena je na tašmajdanskom groblju, na mestu današnje crkve Svetog Marka. Danas počiva u porodičnoj grobnici u Požarevcu.
Literarni opus Milice Stojadinović Srpkinje čine tri zbirke pesama, skoro isključivo rodoljubivih, i trotomni dnevnik U Fruškoj gori.
Petar Drugi Petrović Njegoš u zanosu govori o njoj:
„Ja pojeta, ona pojeta, da nijesam kaluđer, eto knjeginje Crnoj Gori!“
Naš starina Vuk, kad me je god, 1850. prvi put posetio, reče mi, da u našem narodu ima dosta kućanica, ali nema to što sam ja.
Izvor: Jelena Mitrović i Sonja Bajić, Kakva ženska!, Kreativni centar, Beograd, 2018.
Život i delo
upoznajte
Velikanke srpske kulture
